Op 9 april jl. liet het Openbaar Ministerie (OM) via een persbericht weten dat het heeft besloten om de Rabobank te dagvaarden wegens het overtreden van de Wet ter voorkoming van witwassen en financiering en terrorisme (Wwft). De bank zou tekort zijn geschoten in het doen van klantonderzoek en het melden van ongebruikelijke transacties. Om dezelfde redenen had het OM eerder de ING-bank en de ABN Amro bank vervolgd, wat leidde tot megaschikkingen waarbij de banken honderden miljoenen aan het OM dienen te betalen.
Witwassen
In de bestrijding tegen witwassen worden banken door het OM hard aangepakt. Als zij hun rol als poortwachters verzaken kan crimineel verdiend geld te gemakkelijk worden vermengd met ‘schoon’ geld in het financiële systeem.
Rol van poortwachter
Banken zijn wettelijk verplicht om misbruik van het financiële systeem te voorkomen. Omdat zij (rechts)personen toegang kunnen geven tot het financiële systeem worden zij ook wel aangeduid als ‘poortwachters’. Zij kunnen als eerste signalen van witwassen oppikken en de nodige actie ondernemen. De bank dient in ieder geval een gedegen klantenonderzoek te doen en te beoordelen of transacties passen bij het bijbehorende (risico)profiel. Als dat niet het geval is, kan er sprake zijn van ongebruikelijke transacties die gemeld dienen te worden bij de Financial Intelligence Unit (FIU).
Klantenonderzoek en ongebruikelijke transacties
De Wwft verplicht de bank onder meer om redelijke maatregelen te treffen om de gegevens die inzake het klantenonderzoek worden verzameld, actueel, te houden.
Dit betekent dat de bank periodiek zal dienen te onderzoeken wie de daadwerkelijke rekeninghouder is en of het gebruik van de rekening past bij het profiel dat eerder van de klant is gemaakt. Als er bijvoorbeeld over de rekening van een lingeriehouder in de nachtelijke uren duizenden pinbetalingen worden gedaan, dan past dit niet bij het profiel van de klant. Dit was het geval in de zaak Cymbal waarbij in totaal 320 miljoen zou zijn witgewassen. Klanten die zich bezighouden met bijvoorbeeld de invoer van edele metalen, ivoor of archeologische kunstvoorwerpen uit exotische (hoog-risico) landen, kunnen van meet af aan rekenen op een verscherpt toezicht.
Handhaving
Na een melding analyseert de Financial Intelligence Unit (FIU) of de transacties daadwerkelijk verdacht zijn en deelt zo nodig de verdachte gegevens met de opsporings-, inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Bij het vaststellen van een overtreding kan ofwel De Nederlandse Bank als toezichthouder ofwel het OM handhavend optreden c.q. een vervolging instellen.
Opstelling Rabobank
Anders dan de ING en de ABN Amro bank is de Rabobank geen schikking aangegaan met het OM. Vermoedelijk omdat de Rabobank vindt dat het geen strafrechtelijk verwijt treft. Mogelijk heeft de Rabobank daadwerkelijk alle redelijke maatregelen getroffen om witwassen te bestrijden. In 2024 werkte al 8000 medewerkers op de afdeling Economische Criminaliteitspreventie (FEC) en werden er op een gegeven moment ongeveer 10.000 klanten per maand weggestuurd, omdat de geldstromen opvallend en niet goed te verklaren waren. Ook klanten te goeder trouw zijn hiervan de dupe geworden. Aangezien het onderzoek van het OM zich richt op de periode 2016-2021 en de bank sindsdien vele maatregelen heeft genomen, kan ook de vraag worden gesteld welke meerwaarde een straf nu nog zou hebben.
Veel klanten die al door de Rabobank zijn weggestuurd, zullen in ieder geval niet het idee hebben dat de bank te weinig heeft gedaan tegen witwassen. Eerder te veel.
Mr. D.M. Penn